Tôi biết
rằng có bạn sẽ rưng rưng khi cuối tuần nghe tôi báo tin buồn về sự ra đi về nơi
xa vắng của anh Đỗ Hữu Tài, nhân vật chính trong loạt bài “Người truyền cho tôi sức sống mới“; “Bài hát từ một bài thơ viết bằng… miệng“; “Chuyện kể từ một người bạn thơ của anh Đỗ Hữu Tài – người làm
thơ bằng miệng” ,… mà tôi đã chia sẻ với các bạn dạo tháng 10-2013. Anh đã
lẳng lặng về với Chúa vào lúc 9g37ph sáng thứ Sáu 25-9-2015 (theo giờ miền Đông
Hoa Kỳ) tại bệnh viện MountVermont hospital AlexandriaVirginia (bang Virginia).
Trước đó ít ngày, anh đã nhập viện với chẩn đoán tràn dịch phổi. Nhưng theo
những người quen biết anh bao năm nay, anh ra đi khi “Thần Chết đến chậm” đã bò
dần từ chân lên tới thực quản của anh, khiến thời gian gần đây anh ăn khó khăn
và nói là không còn biết ngon hay dở gì nữa.
Sự ra đi của anh Tài đã được báo trước từ nhiều năm nay, khi bác sĩ cho biết
anh có thể ra đi bất cứ lúc nào. Anh bị mắc một chứng bệnh lạ mà cho tới nay y
học hiện đại Mỹ cũng bó tay, đành phó mặc cho số phận. Và nếu không phải là
được sống ở Mỹ, trong sự chăm sóc, nuôi dưỡng trên nền tảng y học hiện đại số 1
thế giới và một xã hội nhân ái coi sinh mạng con người – bất kể thân hay sơ –
là quan trọng số 1 thì có lẽ anh Tài đã ra người thiên cổ từ rất lâu rồi. Nhưng
cho dù vậy, mọi người thân quen anh đều bị sốc khi nhận được hung tin.
Nhiều chục năm qua, anh Tài sống một mình ở Mỹ – gắn cuộc đời với Trung tâm
phục hồi chức năng và nuôi dưỡng người bệnh tật và già yếu Mt. Vernon trên
đường Tiswell của thành phố cổ Alexandria (Virginia). Mãi tới năm 2013, một
người em trai của anh qua Mỹ định cư (đi theo gia đình vợ) và sống ở Las Vegas
(bang Nevada) cách nhau tới hơn 2.300 mile, em Bờ Tây, anh Bờ Đông nên có cũng
như không.
Khi bạn bè liên lạc với người em để báo tin dữ thì mới hay vợ chồng người em
vừa cấp tốc bay về Việt Nam có “đại sự”…
Chị Phượng Trần, một người bạn chung và cũng là đại diện ở Việt Nam cho nhóm
thân hữu của anh Tài, đã phải chạy xe tới nhà gia đình anh Tài ở vùng ven Quận
8 – Bình Chánh để báo tin buồn. Do gia đình mới dọn nhà từ quận 8 giáp quận 5
về đây, chị không có số phone, chỉ nhớ mang máng địa chỉ nhà sau một lần tới
thăm, nên phải đích thân đi báo cái tin chẳng ai muốn nghe đó. Dè đâu…. họa vô
đơn chí….
Mẹ của anh Tài năm nay 90 tuổi sau thời gian bạo bệnh đã qua đời vào trưa thứ
Sáu 25-9-2015 theo giờ Việt Nam, tức nửa ngày trước khi anh Tài ra đi. Hai mẹ
con cùng về với Chúa vào một buổi trưa, chỉ cách nhau theo giờ hai bờ Thái Bình
Dương. Phải chăng bà đã bay sang đón con trai cùng về nước Trời?
Thời gian gần đây, khi hai mẹ con anh Tài cùng trở bệnh ở hai bờ đại dương,
bạn bè anh thiệt là lúng túng và nhiều lo sợ. Họ sợ rằng nếu nghe tin mẹ mất,
anh Tài có thể đau buồn quá mà đi theo; hoặc nếu nghe tin con trai qua đời,
người mẹ cũng đau đớn mà ra đi. Cuối cùng thì hai mẹ con đều cùng ra đi mà
không kịp nghe tin dữ về nhau!
Và cuối cùng thì hai mẹ con anh Tài đã có thể đoàn tụ với nhau. Anh Tài vượt
biên năm 1980, hai mẹ con xa nhau từ đó. Sau này, họ chỉ có thể gặp nhau qua
điện thoại. Anh Tài yêu mẹ mình dữ lắm. Nhiều bài thơ của anh là viết về mẹ
mình. Trong thời gian ở Mỹ, anh không làm gì ra tiền, nhưng hễ bạn bè và những
người hảo tâm tặng anh chút tiền nào là anh dành dụm lại để gửi về cho mẹ uống
thuốc. Hầu hết tiền bán tập thơ của anh cũng được chuyển dần về cho mẹ anh. Vài
năm trước, bạn bè ở Mỹ tính chuyện đưa mẹ anh qua Mỹ cho hai mẹ con được gặp
nhau, nhưng kế hoạch bất thành vì sức khỏe của bà quá yếu. Anh Tài thì không
thể đi về được vì thể trạng của mình.
Sau khoảng 2 năm sống ở đảo tị nạn Pulao Bidong, anh Tài được nhận sang định
cư ở Mỹ năm 1982. Lúc đó, anh là một chàng trai 25 tuổi tràn đầy nhựa sống (anh
sinh năm 1957, tuổi Đinh Dậu). Nhưng định mệnh đầy thử thách nghiệt ngã đã đè
nặng lên cuộc đời anh. Bi kịch ập tới anh chỉ sau một thời gian ngắn ở Mỹ. Anh bị
một chứng tê người mà bác sĩ không tìm được nguyên nhân. Hậu quả là từ một
chàng trai khỏe mạnh, anh đã bị tê liệt ăn dần từ chân trở lên. Anh bệnh 32 năm
nay và đã phải dính vào chiếc xe lăn 30 năm. Trong mấy năm gần đây, anh đã bị
liệt tới cổ, toàn phần dưới không còn cảm giác. Anh vẫn ăn uống ngon miệng,
nhưng không kiểm soát được các chức năng của cơ thể từ cổ trở xuống. Bác sĩ nói
rằng khi chứng liệt lan tới mũi, anh không thở và ăn uống được thì sẽ ra đi. Có
nghĩa là anh đang phải sống với cái chết được báo trước đang tới dần từng ngày.
Do một thân một mình ở Mỹ, anh Tài đã sống trong trung tâm điều dưỡng này 30
năm. Phải nói là Mỹ chăm lo phúc lợi xã hội cho người dân cực kỳ tốt. Người dân
đóng thuế cao, nhưng họ an tâm vì tiền thuế của họ được chính quyền chi đúng
đắn và sẵn sàng chăm lo chu đáo cho họ khi cơ nhỡ hay bất hạnh.
Xin mời các bạn đọc lại một số thông tin về anh mà tôi từng chia
sẻ: “Là một người theo đạo Công giáo và rất sùng đạo, anh Tài đã phó thác
cuộc đời mình cho Chúa, an tâm với cuộc sống của mình. Anh cố gắng hạn chế tới
mức thấp nhất việc nhờ vả người khác. Dùng miệng ngậm chiếc cần điều khiển, anh
lái chiếc xe lăn điện đi tới đi lui, hàng tuần chạy ra cửa nhà đón xe buýt đi
lễ nhà thờ. Anh lấy slogan là “Yêu đời và yêu người” và treo nó lên trang web
của mình. Trong phòng anh, tôi còn thấy có dán tấm giấy trung tâm khen tặng là
“Cư dân xuất sắc trong tháng” (Resident of the Month) hồi tháng 9-2012. Quả là
một người lạc quan và vẫn hữu ích cho cộng đồng.
“Nhưng điều đáng nói hơn cả ở chỗ anh Tài là một hình mẫu cho người tàn mà
không phế. Hồi chưa có máy tính, anh ngậm viết vào miệng để ghi nhật ký, viết
tự truyện và làm thơ. Anh cho tôi coi 3 cuốn tập lớn và dày cộm chứa những gì
anh viết. Thiệt là sửng sốt khi thấy anh viết bằng miệng mà chữ rất rõ ràng,
ngay hàng thẳng lối. Anh nói mình viết đầy một trang mất hơn 1 tiếng đồng hồ.
Mấy năm sau này có máy tính xách tay, anh sử dụng bằng cách ngậm một cây que để
nhấn lên các phím. Mỗi ngày, khoảng 8 giờ sáng, nhân viên làm vệ sinh cá nhân,
thay quần áo mới cho anh rồi đặt anh lên chiếc xe lăn. Họ điều chỉnh chiếc bàn
đặt chiếc laptop sao cho anh thoải mái nhất. Từ đó cho tới 2 giờ chiều, anh Tài
ngồi bên máy tính, lướt web, đọc và trả lời e-mail, chat, viết lách. Anh cũng
tham gia nhiều trang web, diễn đàn. Website của trường Lê Văn Duyệt đã lập
hẳn
một section riêng cho anh. Tới 2 giờ chiều, nhân viên tới
dùng thiết bị nâng để đỡ anh lên giường, tắt máy tính, và để chiếc điện thoại
bàn bên cạnh để anh bắt đầu liên lạc với mọi người bằng điện thoại – tất nhiên
cũng dùng miệng ngậm chiếc que để bấm số.
“Các bạn bè và những người ái mộ đã trang bị cho phòng anh Tài tivi, đầu
máy, máy hát đĩa,… để anh giải trí. Hàng tuần đều có người tới thăm, mang thức
ăn tới cho anh. Anh đặc biệt mê các món ăn Việt – tất nhiên rồi!
“Anh Tài rất mê làm thơ. Anh làm thơ rất nhanh, ngậm cây que, anh gõ từng
chữ Việt có dấu hẳn hoi để post ngay lên trang web hay trong e-mail. Phía trước
cửa phòng có dán hai bài thơ của anh Tài được nhà thư họa Vũ Hối ở Virginia
phóng bút theo kiểu thư pháp. Một bài ghi: “Có những đêm giật mình tôi thức
giấc. Xót xa nhìn cùng bóng tối cô đơn.”. Bài kia viết: “Tìm bóng tối quên đi
thời ngang dọc. Tìm góc trời ta học cách làm thơ.” Ban đầu, anh lấy nickname và
bút danh là Tài Phan (đọc lái thành “tàn phai”). Sau này, anh dùng nguyên họ
tên của mình. Năm 2008, bạn bè xúm lại giúp anh in tập thơ “Có những đêm” tuyển
chọn 129 bài thơ của anh. Đó là những bài thơ viết về đạo, về mẹ (mẹ anh đang ở
quận 8), về nỗi nhớ quê hương và nhất là về cuộc tình đẹp mà dang dở của anh.”
Vào năm 2013, trong chuyến lang thang ở bang Virginia, sáng 30-9, tôi được
chở tới thăm một người bạn lâu nay “văn kỳ thanh bất kiến kỳ hình”, đó là anh
Tài. Anh và tôi cùng tuổi. Anh gọi tôi là “Đinh Dậu Saigon”, và tôi gọi anh là
“Đinh Dậu Virginia”. Sau này, khi ở Việt Nam, thỉnh thoảng tôi có gọi điện thăm
anh Tài, cũng gọi nhau bằng cái nickname như vậy. Hồi trung tuần tháng 9-2015,
tôi có mặt ở miền Đông Bắc Hoa Kỳ, chỉ cách anh Tài khoảng 2 giờ xe. Vậy mà,
tôi không có cơ hội ghé thăm anh, dù đã lên plan hẳn hoi. Vậy là hai con gà nòi
chúng tôi chỉ có cơ duyên so cựa trực tiếp với nhau lần đầu cũng là lần cuối
trên chốn dương trần này.
Trước khi nhập viện, anh Tài có đọc một bài thơ cho chị Thanh Loan chép. Chị
là một người bạn sống ở Texas mà sau này được gọi là “thư ký riêng” của anh Tài
chuyên chép lại những bài thơ mà anh Tài đọc qua điện thoại (do anh không còn
sức để ngậm cây gõ máy tính được nữa). Khi đăng bài thơ này lên trang mạng, bạn
bẻ anh giật mình, cứ nghĩ đó là lời trăn trối của anh. Và đó thật sự là bài thơ
cuối cùng của anh Tài.
Anh Tài đi trước thanh thản nhé. Với những gì anh đã trải qua và làm được
trong nhiều thập niên qua, tôi tin rằng đủ để anh được Thiên Chúa mở rộng vòng
tay đón anh vào Nước Trời. Nguyện xin Thiên Chúa rủ lòng thương xót linh hồn
hai mẹ con anh Tài.
PHẠM HỒNG PHƯỚC
(Saigon 26-9-2015)
